Lakken van mdf

Het lakken van mdf-binnendeuren of mdf-fronten gebeurt vandaag in de meeste gevallen handmatig met het spuitpistool. Manueel spuiten laat immers een erg grote flexibiliteit toe en een gemotiveerde pistoolspuiter vormt een garantie op een uitstekende afwerkingskwaliteit. Toch zijn er hier en daar lakkerijen, en zelfs schrijn­werkerijen, die investeren in een automatische lakinstallatie. Dit gaat uiteraard gepaard met een grote investeringskost, maar daartegenover staan enkele ontegen­sprekelijke voordelen: het lakken gaat sneller, met een repetitieve exactheid, een constante kwaliteit en vooral ook met heel wat minder overspray.

Waarom (deels) automatiseren?

Pistoolspuiter als knelpuntberoep

De meeste pluspunten van een automatische lakinstallatie laten zich makkelijk in cijfers uitdrukken, maar in essentie is het grote voordeel ervan het uitsparen van arbeidskracht. De job van manuele pistoolspuiter is immers een knelpuntberoep geworden en het is heel moeilijk om geschikte kandidaten te vinden. Het beroep heeft te kampen met bepaalde vooroordelen: slecht voor de rug, ongezond, repetitief enzovoort. En dat, terwijl een goede pistoolspuiter heel wat kennis en kunde nodig heeft om zijn job naar behoren uit te voeren. Elke lakkerij, of schrijnwerkerij met spuiterij, heeft vandaag enkele van die witte raven rondlopen, die hun metier nog echt in de vingers hebben. Maar wat als die mensen straks met pensioen gaan of andere oorden opzoeken?

Constante kwaliteit,
aan een hoger rendement

Een tweede voordeel is de constante kwaliteit. De machine is nooit moe, ziek of slechtgezind. Een lakinstallatie zal iedere deur of ieder paneel op exact dezelfde wijze spuiten: met dezelfde grammage, dezelfde laagdikte, dezelfde perfecte egaliteit en noem maar op. Zo verkrijgt men steeds hetzelfde eindresultaat, iets wat professionele afnemers na verloop van tijd zeker op prijs zullen stellen. En ondertussen bespaart u op de lakkosten, want om hetzelfde eindresultaat te bereiken, heeft een manuele pistoolspuiter ongeveer 30% meer lak nodig. Dus, dankzij het reduceren en eventueel zelfs recupereren van de overspray, kunt u op jaarbasis enkele duizenden euro's uitsparen! Uiteraard moet uw productie aan bepaalde voorwaarden voldoen, vooraleer een investering lonend kan zijn. Indien u bijvoorbeeld slechts af en toe een aantal stukken moet spuiten, dan bent u vaak beter af met een flexibele, manuele spuitinrichting.

Snelheid als derde troef

De derde troef is de verhoogde snelheid van uitvoering. Via een lakinstallatie wordt het immers mogelijk om een tweelaags systeem aan te brengen aan een tempo van 1 à 2 m² per minuut, of nog sneller, afhankelijk van de uit­voering van de installatie. Ondertussen kan de manuele pistoolspuiter zich bijvoorbeeld concentreren op het appliceren van de eindlaag of op het spuiten van complexere stukken. Zo krijg je het beste van twee werelden.

2d-lakInstallatie met vlakke doorloopband

2D-lakinstallaties concentreren zich voornamelijk op het spuiten van de bovenzijde van het werkstuk. De kopse kanten en de zijkanten zijn minder van tel, maar kunnen eventueel ook meegenomen worden door een schuine stand (45°) van de spuit­pistolen. Bij werkstukken hoger dan pakweg 90 mm zult u de zijkanten evenwel vooraf apart moeten spuiten of dient u te kiezen voor een volwaardige 3D-spuit­installatie (zie verderop).

Volcontinu in doorloop

De basis van de machine is een brede transportband waarop het werkstuk komt te liggen. Bij de invoer staat een laserdetector in voor de stuk­identificatie. De PLC-sturing herkent zo auto­matisch de contouren en de positionering van het te spuiten paneel, alsook de tussenafstand tussen twee opeenvolgende elementen. Het enige wat de bediener moet instellen, zijn de kleur en de gewenste laagdikte. De computer doet de rest. Tijdens het doorlopen van de cyclus brengt de installatie typisch twee laklagen aan op het werkstuk. Dit gebeurt nat-in-nat.

Servogestuurde beweging
van de spuitpistolen

De spuitpistolen zijn opgehangen aan een baar, die dwars over de doorvoerrichting van het werkstuk heen en weer pendelt. Deze beweging gebeurt servogestuurd, wat betekent dat de snelheid perfect afgestemd kan worden op de snelheid van de transportband en op de grammage die men per laag wil aanbrengen. Ook de druk, ontwikkeld door de pomp, speelt hierin een rol. De configuratie van de spuitpistolen (aantal, richting, hoek enzovoort) kunt u zelf kiezen. Indien het spuiten van de zijkanten relatief belangrijk is, dan staan ze in een hoek van 45° ten opzichte van het werkstuk, maar een steilere hoek is uiteraard ook mogelijk. Indien u de configuratie regelmatig moet wijzigen, kan het interessant zijn om te investeren in meerdere pistolensets. Zo kunt u sneller wisselen.

Pompsysteem, leidingen en pistolen

De diverse pompen, de leidingen en de spuit­pistolen staan eigenlijk volledig los van de lak­installatie. Dit betekent dat u relatief vrij bent in de keuze voor een bepaald merk of type. Uiteraard moet u aan de leverancier van de installatie wel uw definitieve keuze bekendmaken, zodat men de PLC-sturing van de ma­chine hierop kan programmeren.

Kleurwissels en reiniging

Hoe meer pompen u voorziet, hoe sneller u kunt omschakelen tussen diverse kleuren. Om de leidingen en de pistolen te reinigen, maakt u gebruik van een spoelmiddel waarvoor er idealiter ook een aparte pomp voorzien is. Wie op die manier goed uitgerust is, beschikt over een grote flexibiliteit en kan heel snel schakelen.

Ontstoffingsunit

Vuiligheid en stof zijn de grootste vijanden van het lakproces. Het mdf-werkstuk moet brandschoon zijn op het moment dat u dit in de lak­automaat plaatst. Niet eenvoudig in een werkplaats waar zagen, frezen, boren, schuren enzovoort aan de orde van de dag zijn. Gewoon proper blazen met een persluchtpistool levert niet altijd een betrouwbaar eindresultaat op. Vandaar dat men u een ontstoffingsunit bij de invoer van de lakinstallatie zal voorstellen. De unit trekt door middel van statische elektriciteit (ionisering) al het stof aan en reinigt zo grondig het werkstuk.

Spuit- en droogcabine

Geacclimatiseerde werkstukken, een correcte omgevingstemperatuur, de ideale vochtigheidsgraad en voldoende toevoer van verse lucht zijn cruciaal voor perfect lakwerk. Vandaar dat de meeste lakinstallaties in een klimatologisch gestuurde, afgesloten ruimte of zelfs in een aparte cabine staan. Zodra het gelakt is, dient u het werkstuk in dezelfde ruimte te laten drogen. Na ongeveer een dag is de lak echt droog en kunt u bijvoorbeeld ook de andere zijde van het paneel afwerken. Indien u met plaatsgebrek kampt en niet langer weet waar u al die pas gelakte onderdelen tussen moet stockeren, kunt u in de droogcabine een geautomatiseerd magazijn met sorteerrobot laten bouwen. Via een verticaal georiënteerd systeem wordt dit magazijn optimaal geventileerd. Zodra de onderdelen (versneld) gedroogd zijn, worden ze automatisch naar de uitvoerbuffer gebracht.

Onmiddellijk droog

Niet elke schrijnwerkerij of spuiterij heeft de ruimte of de tijd om gelakte werkstukken traag te laten drogen. Vandaar dat u de lak ook geforceerd kunt drogen via ir-, uv- of ledtechnologie. Op het ogenblik dat de onderdelen uit de droog­installatie in doorloop komen, kunt u ze onmiddellijk vastpakken en verder manipuleren. Ideaal voor bedrijven die een groot volume aan vrij gelijksoortige onderdelen verwerken of die gebonden zijn aan zeer korte levertermijnen.

Overspray recupereren via rakel

Zoals eerder aangegeven in de tekst, is er bij machinaal spuiten gemiddeld zo'n 30% minder overspray. De overspray die er wel nog steeds is, wordt standaard opgevangen met een papierband. Deze loopt mee met het doorvoertapijt en wordt achteraf netjes weer op­gerold. Opgelet: als u een olie­gedragen lak toepast, dan is het geforceerd koelen van de papierband aangeraden, dit om spontane zelfontbranding van het papier te vermijden. Het voordeel van papier is dat het een vrij goedkope, eenvoudige en weinig arbeidsintensieve oplossing is. Het nadeel is dan weer dat de overspray volledig verloren gaat. Wie de overspray echter voor zo'n 80% wil recupereren, kan gebruikmaken van een rakelsysteem dat het tapijt schoonmaakt en de aldus verzamelde lak opvangt in een pot. Van daaruit wordt het opnieuw verpompt, zodat er uiteindelijk nauwelijks iets verloren gaat. De verhouding tussen nieuwe lak en teruggewonnen lak is idealiter 2 op 1. Let wel: het rakelsysteem is enkel bruikbaar voor wie met watergedragen lak werkt! Aan­gezien deze aan een onstuitbare opmars bezig is, zou de optie van het rakelsysteem op termijn wel eens de standaard kunnen worden. U kunt er in ieder geval heel wat lak, en dus centen, mee uitsparen!

Type en kwaliteit van de lak
hebben belangrijke impact op spuitproces

De ene lak is uiteraard de andere niet. Of u nu manueel spuit in een spuitcabine, dan wel investeert in een lakinstallatie in doorloop, het loont altijd de moeite om eens rond de tafel te zitten met uw lakleverancier. Hierbij enkele belangrijke parameters.

• Compatibiliteit: voor welke ondergronden is de lak geschikt? Is een primer nodig?
• Vloei: hoe gemakkelijk vormt de lak een gesloten film op horizontale oppervlakken?
• Stand op verticale vlakken: vermijd lopers.
• Dekkracht: is bepalend voor de grammage die u per laag dient aan te brengen.
• Hardheid van de lak: sterkte filmvorming.
• Lichtechtheid: in welke mate is de lak bestand tegen uv-licht?
• Droogtijd: snelheid is uiteraard ook van tel.
• Krasbestendigheid: heel belangrijk voor de tevredenheid van de eindklant enz.

Alternatieve oplossingen

Een 2D-lakinstallatie met vlakke doorloopband is voor veel lakkerijen of schrijnwerkerijen, gespe­cialiseerd in mdf-deuren of mdf-fronten, een vrij voor de hand liggende keuze. Toch zijn er enkele andere oplossingen die eventueel een alternatief kunnen bieden.

Vlakke rollercoater

Hier gaat het om een installatie die de lak via een rol aanbrengt op het werkstuk. Nadelen zijn de beperkte breedte en het feit dat het werkstuk volledig vlak moet zijn, tenzij u met extreem zachte walsen werkt. Vandaar dat u deze machine meestal zult terugvinden in de parketindustrie.

Curtain coater

Vergelijkbaar met de vlakke rollercoater, maar in plaats van met de rol, wordt de lak aangebracht middels een gietinrichting. Dit biedt als voordeel dat u ook (eenvoudig) geprofileerde oppervlakken kunt lakken. Vanwege de verdamping van grote hoeveelheden solvents tijdens het gietproces is deze oplossing een tijdlang minder in trek geweest. Met de opkomst (of terugkeer) van de watergedragen lakken wordt gieten echter weer een pak interessanter.

3D-spuitinstallatie met vlakke doorloopband

Zelfde principe als hierboven, maar met een vlakke doorloopband. De stukken kunnen hier dus niet in één keer gecoat worden. Het voordeel hiervan is dat men de randen en eventuele diepe profileringen hier volwaardig kan spuiten.

3D-spuitinstallaties met conveyersysteem

Deuren of panelen kunt u middels een of meerdere visogen ook ophangen aan een conveyersysteem. Het werkstuk passeert vervolgens door een spuitcabine waar het afgewerkt wordt door een 3D-robotarm of een spuitinstallatie met meerdere assen. Het grote voordeel van deze manier van lakken is dat u het stuk in één enkele cyclus aan alle kanten kunt afwerken. Uiteraard staat hier wel een navenant prijskaartje tegenover. Een 3D-spuitinstallatie zal men doorgaans terugvinden in grote bedrijven die complexe werkstukken moeten spuiten, denk daarbij voornamelijk aan ramen en deuren.

Spuitinstallaties stationair

Hiermee bedoelen we een ruime lakcabine waar een spuitinstallatie werkstukken zoals deurbladen of kastfronten volautomatisch in kan afwerken. Het deurblad kan bij bepaalde types installaties eventueel volledig rond zijn as roteren, zodat men het eindresultaat al na één enkele cyclus bereikt.