Welk lijmsysteem kiezen voor uw kantenlijmer?
Welk lijmsysteem aangeraden wordt voor uw machine is afhankelijk van uw werkzaamheden, uw budget, de gewenste afwerking (lijmvoeg) en de gewenste verlijmingskwaliteit. Ook het gemak van instellen en het nodige onderhoud spelen een rol, het ene systeem vraagt al wat meer zorg dan het andere. Er kan gekozen worden voor een lijmsysteem geschikt voor EVA, PU of een systeem met laser/Hot Air/NIR (coëxtrusie- of voorgelijmde banden). Een machine die meerdere van deze lijmsystemen combineert is ook mogelijk. Welke opties mogelijk zijn en in welke omstandigheden zetten we hier even op een rij.
EVA-lijm / smeltlijm
Smeltlijmen op basis van ethyleen-vinylacetaat (kortweg EVA) zijn vanwege hun prijs-kwaliteitverhouding zeer populair en zijn bij een beperkt budget de juiste oplossing. Mits correct toegepast tijdens de verwerking is het een goed product.
EVA-lijm kan allerlei soorten materialen zoals ABS, pvc, fineer, aluminium, massief hout, enzovoort verkleven. De warmtebestendigheid van smeltlijm loopt op tot ongeveer 75°C en de voeg is matig bestand tegen water en/of hoge luchtvochtigheid.
EVA-lijm is beschikbaar in zowel granulaat (korrels) als patronen. De opwarmtijd van EVA-granulaat in een lijmbak bedraagt ongeveer 5 minuten en de verwerkingstemperatuur van de lijm is circa 185 °C. De opwarmtijd van EVA-patronen is iets korter.
Gevulde versus ongevulde smeltlijmen
Er wordt ook een onderscheid gemaakt tussen de gevulde en de ongevulde smeltlijmen.
Een ongevulde smeltlijm is transparant of wit en dus geschikt voor elke kleur kantenband (wit voor witte banden en stukken en transparant voor alle andere kleuren). De lijm kan in een dunne laag aangebracht worden wat zorgt voor een dunne lijmnaad. Het nadeel is dat het makkelijker blijft kleven op de aandrukrollen en/of gereedschappen.
Een gevulde smeltlijm kan naar wens gekleurd worden. De kleur van de lijm kan dus in theorie afgestemd worden op de kantenband en het werkstuk. In de praktijk gebruikt men meestal transparant of wit. De lijmnaad is iets dikker dan bij ongevulde lijm en zal steeds duidelijker zichtbaar zijn. De lijmvulling is ook gevoelig voor veelvuldig opwarmen en afkoelen en kan hierdoor gaan verkleuren. Witte gevulde lijm wordt zo na een tijd beige of zelfs bruin.
Binnen de groep smeltlijmen zijn er ook andere types beschikbaar met een iets groter temperatuurbereik, zoals die op basis van polyolefinen, ook gekend als PO-lijmen.
Totale kostprijs
EVA-smeltlijmen zijn, op vandaag, qua aanschafprijs en qua verwerkingskost het voordeligst om mee te werken. Een relatief lage investering in een standaard kantenlijmer met een eenvoudige, onderliggende lijmbak kan hiervoor volstaan. Een kantenlijmer met een EVA-lijmsysteem is voor een interieurbouwer met een beperkt budget nog steeds de beste keuze.
Onderhoud
Een eenvoudige, onderliggende lijmbak die gebruikt wordt voor het opwarmen van EVA-granulaat dient men in principe om de één tot drie jaar (afhankelijk van het gebruik) te reinigen. Dit gaat relatief makkelijk doordat de lijm thermoplastisch is. Door de temperatuur te verhogen of te verlagen, verandert de lijm van vloeibaar naar vast en terug. Om de lijmbak te reinigen, verhit men deze tot ca. 140 °C en verwijdert men de lijmresten met een houten spatel.
Een lijmsysteem voor EVA-patronen maakt gebruik van een lijmkam voor het aanbrengen van de lijm. Deze lijmkam moet dagelijks gereinigd worden met een koperen borstel.
Ook moeten de aggregaten op de machine met tijd gereinigd worden. Hier kunnen ingebouwde sproei- en reinigingsinstallaties soelaas brengen en de nood aan manueel poetswerk tot een minimum herleiden.
PU-lijm wordt algemeen bekeken als de meest kwalitatieve lijmsoort. Dat komt doordat dit type lijm thermohardend is
PU-lijm
Op vandaag zijn onderhoudsarme PU-oplossingen de trend. Polyurethaanlijm (ofwel PU-lijm) wordt algemeen beschouwd als de meest kwalitatieve lijmsoort doordat dit type lijm thermohardend is. Dit betekent dat ze niet terug zacht/vloeibaar wordt bij verhitting. Bij blootstelling aan water uit de omgevingslucht treedt er een chemische reactie op die onomkeerbaar is. De uitharding bereikt haar volle sterkte na zeven dagen, maar de stukken kunnen al vlak na de verlijming verder bewerkt en gemanipuleerd worden.
De onomkeerbare chemische reactie zorgt voor een zeer goede hechting en een extreem hoge bestendigheid tegen warmte, water en/of hoge luchtvochtigheid. Hierdoor is PU-lijm heel geschikt voor toepassing in keuken en badkamermeubelen. PU-lijm is tevens inzetbaar voor alle kantmateriaal zoals ABS, PVC, laminaat, melamine, fineer, massief of zelfs aluminium.
PU-lijm is meestal transparant, maar kan in beperkte mate ook gekleurd worden (wit, beige, zwart, …) in functie van de kleur van de kantenband en de werkstukken. De lijm is verkrijgbaar als granulaat, in patronen of in blokvorm voor machines met een daarvoor geschikt lijmsysteem. Met PU-lijm kan een ultradunne, vrijwel onzichtbare voeg tussen band en werkstuk tot stand gebracht worden, in het jargon: “de quasi nulvoeg”.
Op een perfect recht gefreesde plaat is een flinterdunne lijmvoeg immers toereikend voor een optimale hechting. Bovendien is deze ultradunne lijmvoeg (quasi-nulvoeg), als ze toon op toon toegepast wordt (wit op wit en transparant op andere kleuren), met het blote oog nauwelijks te onderscheiden van die met coëxtrusiebanden. De temperatuur van de lijm tijdens verwerking bedraagt ca. 145 °C.
Totale kostprijs
PU-lijm is in principe duurder dan EVA-lijm, maar daartegenover staat dat het verbruik heel wat minder is en de verwerkingstemperatuur lager ligt. Uiteindelijk houden PU-lijm en EVA-lijm elkaar in evenwicht qua gebruiksprijs. Het verschil zit in de manier van lijmopbreng.
In theorie kan er met een standaardmachine met een eenvoudige, onderliggende lijmbak gewerkt worden, maar dat zal nogal wat extra zorg met zich meebrengen. De aanschaf van een droger of stikstofvat voor de lijmbak zal een must zijn, om het reinigen binnen de perken te houden.
Voor een beperkte meerprijs bieden bepaalde merken een bovenliggende lijmbak met afsluitsysteem. Bij deze systemen is het demonteren van de lijmbak om hem vervolgens in een droger of stikstofvat onder te brengen niet meer nodig. Deze oplossing biedt weinig zorg voor een beperkte prijs.
Daarnaast kan er ook gekozen worden voor een gesloten systeem met opbrengsleuf. Deze oplossing vereist bijna geen extra handelingen en is qua prijs vergelijkbaar met de HOT AIR/NIR-oplossingen, maar vele malen goedkoper dan laser.
Onderhoud
De thermohardende PU-lijm kan, zodra het chemische uithardingsproces zijn werk heeft gedaan, niet terugkeren naar zijn vloeibare staat.
Wie met een standaard, onderliggende lijmbak werkt, moet dus op het einde van de dag de lijmbak grondig schoonmaken of hem dagelijks demonteren en in een droger of stikstofvat plaatsen. Bij het stoppen van de machine neemt men de lijmbak met daarin de PU-lijm af en zet men deze in de droger of het stikstofvat. Op die manier stopt het uithardingsproces en kan men de lijmbak op een later tijdstip, bijvoorbeeld na het weekend, terug op de machine zetten om vervolgens verder te werken.
Wie met een bovenliggende lijmbak met afsluitsysteem of met een gesloten systeem met opbrengsleuf werkt, hoeft weinig tot geen extra onderhoudsmaatregelen te treffen. Hiermee kan men, simpel gesteld, werken met PU-lijm zoals men werkt met EVA-lijm: flexibel en makkelijk in onderhoud.
De systemen die automatisch de bovenliggende lijmbak (tijdens rustperiodes) volledig luchtdicht afsluiten, zodat de PU niet kan uitharden, zijn zeer praktisch, onderhoudsarm en betaalbaar. Een andere onderhoudsvriendelijke oplossing is een lijmopbrengsysteem waarbij de lijm, zonder lijmbak en dankzij een precieze opbrengsleuf op het werkstuk wordt aangebracht. Dit gesloten systeem elimineert praktisch alle onderhoudstaken, maar is relatief duur.
De laatste jaren zijn de kantenbanden die werken op basis van laser, Hot Air of NIR, sterk in opmars
Hybride oplossingen
De meeste lijmbakken, onderliggend of bovenliggend, met of zonder afsluitsysteem, zijn in staat om zowel EVA- als PU-lijm te verwerken. Wat echter van belang is om te spreken over een hybridesysteem is de mogelijkheid om snel van type lijm (en bijgevolg ook van kleur) te wisselen.
Bij een standaard, onderliggende lijmbak is snel wisselen niet mogelijk, tenzij je de lijmbak op zijn geheel vervangt.
Bij een bovenliggende lijmbak, al dan niet met afsluitsysteem, is dit wel mogelijk, op voorwaarde dat deze voorzien is van een ledigingssysteem met opvangbak voor de lijm. Deze bovenliggende lijmbak kan dan manueel gevoed worden of door een voorsmeltsysteem.
De systemen met lijmpatronen kunnen ook relatief makkelijk van type lijm wisselen.
Laser-, hot air- en NIR-technologie
De voorbije jaren waren de kantenbanden, die verwerkt werden door middel van laser, Hot Air of NIR, in opmars. Bij deze types banden wordt tijdens een coëxtrusieproces een polymeercoating aan de binnenkant van de band toegevoegd, meestal uit polypropeen. Slechts een beperkt type banden kan op deze manier geproduceerd worden, nl. PVC, ABS en andere kunststoffen.
Bij een kantenlijmer met laserfunctie wordt de coating actief gemaakt door er laserlicht van een bepaalde bandbreedte op af te sturen. Een oscillerende spiegel zorgt voor de verdeling van de energie over de band. De beweging van de spiegel en zijn snelheid variëren naargelang de bandhoogte en de doorvoersnelheid. Door de hoge aanschafprijs is deze technologie eerder voorbehouden voor de industrie.
Er kan ook gewerkt worden met de betaalbaardere Hot Air of NIR (Near Infra Red-licht). Bij Hot Air wordt gebruikt gemaakt van warme lucht onder hoge druk, terwijl bij NIR infrarood licht gebruikt wordt.
Met alle drie deze technieken, kan, in combinatie met coëxtrusiebanden, de lijmvoeg tot enkele honderdsten van een millimeter gereduceerd worden, waardoor er de facto een nulvoeg gerealiseerd wordt. De hechting is bij deze coëxtrusiebanden zeer goed, de bestendigheid tegen warmte goed, maar de water- en luchtvochtigheidsbestendigheid is eerder matig (beter dan bij EVA-lijm, matiger dan bij PU-lijm). Om de nulvoeg te beschermen, kan een sealing aangebracht worden met een pen of een optioneel aggregaat op de machine.
Als alternatief op de coëxtrusiebanden kan er ook gekozen worden voor goedkopere, voorgelijmde banden. Deze banden worden achteraf behandeld met een polymeer- of polyolefinelaag (smeltlijm) en zijn dus ook beschikbaar in andere materialen dan kunststof. Met deze banden spreken we echter niet meer van een nulvoeg, maar hebben we een lijmnaad van ca. 0,15 mm. De hechting is bij deze voorgelijmde banden goed en er is matige bestendigheid tegen warmte, water en luchtvochtigheid. Deze banden zijn enkel te gebruiken met Hot Air-technologie en niet met Laser of NIR.
Totale kostprijs
Coëxtrusiebanden zijn 0,2 tot 0,4 euro duurder per lopende meter dan de standaard ABS-banden. Daar tegenover staat dat men geen lijm hoeft aan te schaffen, wat de machine bijgevolg onderhoudsvriendelijker zou moeten maken. Door de beperkte beschikbaarheid van bandtypes (alleen kunststoffen), wordt deze technologie vaak gecombineerd met een EVA- of PUR-lijmsysteem, wat extra aanschafkosten en onderhoud met zich meebrengt, of gecombineerd met voorgelijmde banden, wat enkel mogelijk is met Hot Air technologie.
Het belangrijkste element is de aanschafprijs van het lijmsysteem zelf. Daarbij is de variant met de laser veruit het duurst. Daarom wordt de laserunit alleen gebruikt bij industriële machines. De systemen met Hot Air en met NIR zijn daarentegen veel prijsgunstiger, vergelijkbaar met gesloten PU-systemen met vulgleuf.
Onderhoud
Of het nu om laser, Hot Air of NIR gaat, het werken met coëxtrusiebanden op zich is een onderhoudsvriendelijke oplossing. Op voorwaarde dat er uitsluitend met kunststofbanden gewerkt wordt, komt er immers geen lijm bij kijken.
In samenwerking met Rogiers, Haco Trading, Constant Philips en Optimat Group
